KİPAŞ’ın kapasite arttırması ve beton santrali için aldığı ÇED Kararı açtığımız dava sonucunda İptal edildi

0
578

Açıklanan nedenlerle , dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 162 , 00- TL yargılama giderinin ve AAÜT’ne göre belirlenen 660,00-TL vekalet ücretinin d avalı idareden alınarak davacı lara verilmesine, 71,25-TL müdahil yargılama giderlerinin müdahil üzerinde bırakılmasına, hazine tarafından karşılanan, 8.147,55 TL keşif yargılama giderinin davalı idareden tahsili

T. C.

GAZİANTEP

2. İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO : 2011/1653

KARAR NO : 2013/757

DAVACILAR :

1- HASAN KARÇİN 2- ALİ AKKIZ  3- GÜLEY SUNNA 4- FATMA SUNNA

5- ELİF DÜŞÜNMEZ 6- İSMAİL DÜŞÜNMEZ 7- FATMA SALİM 8- GAMZE SUNNA

9- BAYRAM SUNNA 10- İSMAİL KARÇİN 11- MİÇÇO TUAÇ 12- ELİF SAVSA

13- ORUÇ AKKIZ 14- İSMAİL KARÇİN 15- AHMET SOYDAN 16- FİDAN SENCUL

17- SEYDİ SAVSA 18- HASAN SIĞLAM 19- MEHMET KARÇİN 20- TACİM KARÇİN

21- AHMET SALİM 22- HÜSEYİN ÖCAL 23- ÖKKAŞ KARÇİN 24- MUSTAFA SOYSAL

25- ORUÇ SEVİ 26- HÜSEYİN SIĞLAM 27- İBRAHİM SEVİ 28- ORUÇ SUNNA

29- FERHAT SUNNA 30- ELİF SEVİ 31- SALMAN AKDENİZ 32- MEMİK ÇÖÇELLİ

33- AHMET NAZLIKUL 34- ELİF ÜYÜKLÜ 35- SALMAN ÜYÜKLÜ 36- MEHMET CANKIRAN

37- ALİ YÜCEDAĞ 38- GÖKHAN AKÇAM 39- İSMAİL SELMANPAKOĞLU

40- BEKTAŞ UZUNOVA 41- AYDIN ÖĞÜT 42- AHMET DOĞANGÜL

43- GARİP KAYA 44- HÜSEYİN ÖĞÜT 45- ALİ UYANDIK 46- ŞIHO SELMANPAKOĞLU

47- BEKTAŞ KAYA 48- AZİZ ÖĞÜT 49- VEYSEL SOYA 50- MAHMUT AKTAŞ

51- ALİ SUNA 52- BESEY SUNA 53- HAYRİ AKKIZ 54- FATMA ŞIKYÜREK AKTAŞ

55- MİTHAT UZUNOVA 56- TMMOB METALURJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

57- TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI [VEKİLİ] : AV. MEHMET HORUŞ

Hatay Sok. 23/5 Kızılay Merkez / ANKARA

DAVALI : ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI / ANKARA

[MÜDAHİL] (Davalı) : KÇS KAHRAMANMARAŞ ÇİMENTO BETON SANAYİ VE MADENCİLİK İŞLETMELERİ A.Ş.

[VEKİLİ] : AV. BEKİR KIRMACI

İsmetpaşa Mah.12.Sk. Buluthan Kat:1 No:4 / K.MARAŞ

DAVANIN ÖZETİ : Davacılar tarafından, Kahramanmaraş ili Pazarcık ilçesi, Karabıyıklı Köyü civarında KÇS Kahramanmaraş Çimento Beton Sanayi ve Madencilik İşletmeleri tarafından gerçekleştirilmek istenen “ KÇS Kahramanmaraş Çimento Fabrikası Kapasite Artırımı, Gaz Beton ve Enerji Üretimi“ projesi hakkında verilen ÇED olumlu kararının; söz konusu fabrikanın yanında Çimko A.Ş.’ne ait ikinci bir çimento fabrikasının daha bulunduğu, bu fabrikaların yıllık üretim kapasitelerinin 1 milyon tondan daha fazla olduğu birlikte faaliyette bulunmaları durumu ÇED raporunda değerlendirilmediği, tarım arazilerinin kullanımının ve günlük hayatın zorlaşacağı ileri sürülerek iptali istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Dava konusu işlemin, hizmetin gerekleri, kamu yararı ve bu arada çevrenin korunması prensipleri ile gerçekleştirilmesi planlanan proje arasındaki denge gözetilerek ve olması lazım gelen prosedür takip edilerek mevzuattaki usul ve esaslar çerçevesinde hukuka uygun olarak tesis edildiği, davacı vekili iddialarının maddi ve hukuki mesnedinin bulunmadığı öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

MÜDAHİL (Davalı) SAVUNMASININ ÖZETİ : Dava konusu Çed olumlu kararının; kamu yararı, hizmetin gerekleri ve bu bağlamda çevrenin korunması prensipleri ile gerçekleştirilmesi planlanan proje arasındaki dengeler göz önüne alınarak ve olması lazım gelen prosedür takip edilerek mevzuattaki usul ve esaslar çerçevesinde hukuka uygun olarak alındığı, kald ki Çed Olumlu Raporunun bir taahhütler bütünü olduğu, yatımcı olarak projenin uygulanması ve üretim safhası sırasında bir dizi taahhütte bulundukları, bu taahütleri yerine getirmedikleri takdirde ilgili müeyyidelerin uygulnacağı öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır .

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Gaziantep 2. İdare Mahkemesi ‚ nce duruşma için önceden belirlenen 25/06/2013 günü duruşmaya, davacılardan İsmail Karçin, Hüseyin Sığlam ve Salman Üyüklü’nün geldiği, davalı idareyi temsilen Hukuk Müşaviri Selam Bulut’un geldiği, davalı idare yanında müdahil KÇS KAHRAMANMARAŞ ÇİMENTO BETON SANAYİ VE MADENCİLİK İŞLETMELERİ A.Ş.’nin gelmediği, duruşmaya katılan taraflara usulüne uygun söz verilip dinlendikten sonra, dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü;

Dava, Kahramanmaraş ili Pazarcık ilçesi, Karabıyıklı Köyü civarında KÇS Kahramanmaraş Çimento Beton Sanayi ve Madencilik İşletmeleri tarafından gerçekleştirilmek istenen “ KÇS Kahramanmaraş Çimento Fabrikası Kapasite Artırımı, Gaz Beton ve Enerji Üretimi“ projesi hakkında verilen ÇED olumlu kararının iptali istemiyle açılmıştır.

2872 sayılı Çevre Kanunu’nun Tanımlar başlıklı 2.maddesinde; „Çevre“: Canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamı, „Sürdürülebilir çevre“: Gelecek kuşakların ihtiyaç duyacağı kaynakların varlığını ve kalitesini tehlikeye atmadan, hem bugünün hem de gelecek kuşakların çevresini oluşturan tüm çevresel değerlerin her alanda (sosyal, ekonomik, fizikî vb.) ıslahı, korunması ve geliştirilmesi sürecini, „Sürdürülebilir kalkınma“: Bugünkü ve gelecek kuşakların, sağlıklı bir çevrede yaşamasını güvence altına alan çevresel, ekonomik ve sosyal hedefler arasında denge kurulması esasına dayalı kalkınma ve gelişmeyi, „Çevresel etki değerlendirmesi“: Gerçekleştirilmesi plânlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaları, ifade ettiği belirtildikten sonra aynı Kanunun 10. maddesinde; „Gerçekleştirmeyi plânladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlüdürler.

Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemez; proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez.

Petrol, jeotermal kaynaklar ve maden arama faaliyetleri, Çevresel Etki Değerlendirmesi kapsamı dışındadır.

Çevresel Etki Değerlendirmesine tâbi projeler ve Stratejik Çevresel Değerlendirmeye tâbi plân ve programlar ve konuya ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir.“ hükmüne yer verilmiştir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin „Tanımlar ve Kısaltmalar“ başlıklı 4. maddesinde; Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED): a)Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaları; e) Çevresel etki değerlendirmesi raporu: Bu Yönetmeliğin EK-I listesinde yer alan veya Bakanlıkça „Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir“ kararı verilen bir proje için belirlenen özel formata göre hazırlanacak raporu, h) Çevresel etki değerlendirmesi olumlu kararı: Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hakkında Kapsam Belirleme ve İnceleme Değerlendirme Komisyonunca yapılan değerlendirmeler dikkate alınarak, projenin çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin, alınacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olduğunun saptanması üzerine gerçekleşmesinde sakınca görülmediğini belirten Bakanlık kararını, ifade ettiği ; Nihai çevresel etki değerlendirmesi raporu ve ilgili dokümanların Bakanlığa sunulması başlıklı 13.maddesinde; Proje sahibi inceleme değerlendirme toplantılarının sona erdirilmesinden sonraki beş iş günü içinde aşağıdaki belgeleri Bakanlığa sunar: a) Komisyon tarafından incelenerek son şekli verilen iki adet nihai Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu, b) Nihai Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu ve eklerinin taahhüdü altında olduğunu belirten taahhüt yazısı ve noter onaylı imza sirküleri. Kamu kurum ve kuruluşlarından imza sirkülerinin istenmeyeceği, (2) Birinci fıkrada belirtilen belgeler öngörülen süre içinde gerekçesi belirtilmeden sunulmaz ise nihai Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporunun geçersiz sayılacağı, aynı Yönetmeliğin Çevresel etki değerlendirmesi olumlu veya çevresel etki değerlendirmesi olumsuz kararı başlıklı 14. Maddesinde ise; (1) Komisyonun nihai ettiği Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporunun halkın görüş ve önerilerini almak üzere İl Çevre ve Orman Müdürlüğünde ve Bakanlıkta on işgünü görüşe açılacağı, Bakanlıkça projeyle ilgili karar alma sürecinde bu görüşler de dikkate alınarak üç işgününde komisyon üyesi sayısı kadar çoğaltılması isteneceği, çoğaltılan Nihai Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporunun beş işgünü içerisinde Bakanlığa sunulacağı, (2) Bakanlık, Komisyonun rapor hakkındaki çalışmalarını dikkate alarak beş işgünü içinde proje için „Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu“ ya da „Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumsuz“ kararını vereceği, bu kararı proje sahibine ve ilgili kurum ve kuruluşlara yazılı olarak bildireceği, Valilik, alınan kararın içeriğini, karara esas gerekçelerini ve halkın görüş ve önerilerinin nihai Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporuna yansıtıldığını uygun araçlarla halka duyuracağı, (3) „Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu“ kararı verilen proje için yedi yıl içinde yatırıma başlanmaması durumunda „Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu“ kararının geçersiz sayılacağı kurallarına yer verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden; Kahramanmaraş İli Pazarcık İlçesi Narlı Beldesi Karabıyıklı Köyü’nde bulunan ve müdahil Kahramanmaraş Çimento ve Madencilik Sanayii Ticaret A.Ş.’ye ait çimento fabrikasına ilişkin olarak, gerçekleştirilmesi planlanan “ KÇS Kahramanmaraş Çimento Fabrikası Kapasite Artırımı, Gaz Beton ve Enerji Üretimi Projesi“ ile ilgili 30.12.2010 tarihinde sunulan ÇED başvuru dosyasının, Çevresel Etki Değerrlendirilmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü’nce uygun bulunarak Çevresel Etki Değerlendirme Sürecinin başlatıldığı, bu süreçte proje ile ilgili halkın katılımı toplantısı yapılacağına ilişkin yerel ve ulusal gazetede ilan yapıldığı, bilgilenme, kapsam belirleme ve proje yeri ve faaliyetin türüne göre ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının temsilci olarak bulunduğu İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu marifetiyle projeye ilişkin ÇED raporuna özel format verilmesine dair işlemlerin gerçekleştirildiği, İnceleme ve Değerlendirme Komisyonunda bulunan ilgili kamu kurum ve kuruluşları temsilcilerinin olumlu görüşleri alınarak şekillendirilen ÇED raporunun formata uygun bulunduğu ve yöre halkına projeye ilişkin ÇED sürecinin başladığının ve halkın görüşüne açıldığının bildirilmesi gerektiğine ilişkin 11.07.2011 tarihli yazının ilgili Valiliğe bildirildiği, Valiliğin ilan edilen duyuru ve sonuçlarına dair 17.08.2011 tarih ve 3916 sayılı yazısı ile söz konusu proje için hazırlanan ÇED raporunun halkın görüş ve önerilerine açıldığı ancak olumlu yada olumsuz herhangi bir görüşün bildirilmediğinin belirtilmesi üzerine, proje hakkındaki ÇED olumlu kararının 20.09.2011 tarihinde verildiği, iş bu davanın da anılan ÇED olumlu kararının iptali istemiyle açıldığı görülmektedir.

Bakılan davada, Mahkememizce teknik yönden keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasına dair verilen karar üzerine,Kahramanmaraş ili Pazarcık ilçesi, Karabıyıklı Köyü civarında KÇS Kahramanmaraş Çimento Beton Sanayi ve Madencilik İşletmeleri tarafından gerçekleştirilmek istenen “ KÇS Kahramanmaraş Çimento Fabrikası Kapasite Artırımı, Gaz Beton ve Enerji Üretimi“ projesi hakkında verilen ÇED olumlu kararının ; söz konusu çimento fabrikasının, mevkii, üretim özelliği, yerleşim birimlerine, tarım alanları ile su rezervlerine göre konumu ile dava konusu çimento fabrikasına coğrafi bakımdan en yakın konumda bulunan çimento fabrikasının faaliyetinden kaynaklanan etkiler de dikkate alınarak; – Çevre ve insan sağlığı ile diğer hususlara(çevre kirliliğine neden olup olmadığı, ses ve titreşim seviyesinin normal sınırlarda olup olmadığına, bitki örtüsüne etkisi vs) uygun olup olmadığının, – 2872 sayılı Çevre Kanunu’nda, 3213 sayılı Maden Kanun’da, Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği’nde, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde ve diğer ilgili mevzuatta öngörülen kriterleri sağlayıp sağlamadığının tespiti amacıyla, 01.11.2012 tarihinde yapılan keşif sonrası Prof.Dr. Delya SPONZA(Çevre Mühendisi), Prof.Dr. Çınar ATAY (Şehir Plancısı), Prof.Dr.Önder ÇAYLAK( Ziraat Mühendisi)’dan oluşan bilirkişi kurulunca hazırlanan bilirkişi raporunda özetle “ Davaya konu alana yönelik Mevzi İmar Planı ile dava dosyasına sunulan parsel noları arasında tutarsızlık olup tesisin kurulmasına yönelik ele alınmış ve onanmış olan Mevzi İmar Planının, bilrikişi raporda ayrıntılılarıyla açıklanan(erişim yolunun planlanmaması, yol bağlantısı ile tesis alanının irtibatlandırılmasının planlama tekniğine uygun yapılmaması, Sağlık Koruma bandı içerisnde bırakılmakla birlikte tesis alanının güneyinden geçmekte olan su yatağının korunmasına yönelik plan kararının, plan üzerinde yer almadığı ve Çed raporunda bulunmadığı, TAKS.0,55 değerinin nasıl kullanılacağı hakkında bir açıklama olmaması) hususlardan ötürü “Plan Yapımına ait Esaslara Dair Yönetmelik” hükümlerine uygun hazırlanmadığı ve de bu konunun ÇED Raporunda ele alınmadığı kanaati ortaya çıkmıştır. Bunan yanında ayrıca;

1. Hava Kirliliği Konularında Eksiklikler

Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Partiküler Madde Konsantrasyonları 2006 yılına ait olup güncel değildir ve veriler en yakın Meteroroloji istasyonundan alınmıştır. Halbuki 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve A tipi Emisyon belgesinin ekinde belirtildiği üzere sürekli güncel bir şekilde yapılması gerekmektedir.

ÇED Raporunda Tablo 67 de gösterilen aylara göre SO2 ve partikül madde konsantrasyonlarını gösteren Hava Kalitesi Ölçüm Verileri de 2008 yılına ait olup güncel değildir ve nerede ölçüldüğü ile ilgili bir detaya rastlanmamıştır.

ÇED Raporunda Çimento mahallinde bulunabilecek Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları konusunda bir bilgi vermemişlerdir.

03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve A tipi Emisyon belgesinin ekinde belirtildiği üzere çimento sanayinin bulunduğu mevkinin havasında ( toz ve NO2 )ve baca gazında (toz, hacimsel debi, NO, CO, CO2 veya O2) sürekli güncel bir şekilde yapılması gerekmektedir. ÇED Raporunun bazı yerlerinde yukarıda belirtilen ANALİZLERİN yapılacağı, bazı yerlerde de yapıldığı söylenmiştir. Ancak yukarıda belirtilen kirleticiler için ölçülen konsantrasyonların çimento fabrikasının kurulduğu 2008 yılından bugünlere kadar yıllar boyunca sürekli online olarak ölçülüp ölçülmediği anlaşılamamıştır. Çünkü kirliliği önlemek için yapılan modelleme çalışmalarında Adana ve Gaziantep’deki meteoroloji istasyonlarından güncel olmayan ( 2009 yılına ait ) datalar kullanılmıştır.

Kapasite artışı sonunda oluşabilecek PM ve çöken toz Emisyonları’nın hesaplanması için kullanılan modelde 2009 yılına ait Kahramanmaraş meteoroloji istasyonundan alınan veriler kullanılmıştır. Bu veriler ile MODELDEN 2012 ve 2013 yılı için hesaplanan PM ve çöken toz madde emisyonlarıının 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği belirtilen sınırların altında kaldığı belirlenmiştir. Modelden çıkan sınır değerlerin deneysel ölçülen verilerle karşılaştırılıp istatistiksel analizlerinin yapılması ve çimento fabrikası mahallinde ölçülen deneysel datalar ile modelden hesaplanan dataların güven aralıklarının ve R2 değerlerinin bulunması gerekir.

Kalkerin çimento fabrikası mahalline alınması sırasında saha içerisinde oluşacak toplam toz emisyonun ( 42kg/saat) 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen 1,0kg/saat değerinden çok yüksek olduğu saptanmıştır. Bununla ilgili dataya dayalı ne gibi önlemler alınacağı ÇED Raporunda belirtilmemiştir. Tesisten hesaplanmış PM, NO ve CO konsantrasyonlarının da Sanayi kaynaklı Hava Kirliliği ve Kontrolu yönetmeliğin Ek 3’ünün d. bendinin 3. fıkrası gereğince verilen limitlerin çok üstünde olduğu gözlenmiştir.

PM, NO ve CO için sınır değerler 10, 20 ve 50 kg/saat olup çimento mahallinde bu değerler 22.53, 443 ve 380 kg/saat olarak ölçülmüştür. Bununla ilgili datasal bir düzeltici ve önleyici faaliyete ÇED Raporunda rastlanmamıştır.

“KÇS” Çimento Fabrikasına yapılan ek fırında lastiklerin ve arıtma çamurlarının yakılması ile enerji elde edilmesi tasarlandığı belirtilmiştir. 21.01.2004 tarihli ve 25353 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde veya Çimento Fabrikalarında Atıkların Alternatif veya Ek Yakıt Olarak Kullanılmalarına ilişkin olarak 08.12.2001 tarihli ve 24607 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tebliğe veya bu hususla ilgili olarak yapılacak düzenlemelere uymak zorundadır. Bu konu ile ilgili yakılacak lastik + arıtma çamurları menüleri ve oluşabilecek toksik gazlar için bir ön çalışma yapılmamış ve oluşacak zararlı toksik gazların nasıl bertaraf edileceği konusunda bir planlamanın önceden yapılmadığı ve gerekli tedbirlerin alınmadığı görülmüştür. Yakmada kullanılacak arıtma çamuru ve lastiklerin kompozisyonuna bağlı olarak Çimento Fabrikalarında Atıkların Alternatif veya Ek Yakıt Olarak Kullanılması Tebliğinin 4 üncü maddesinin (c) bendine göre, atıkları ek yakıt olarak kullanacak tesisler için emisyon limitlerinin hesaplanması gerekmektedir. ÇED Raporunda buna rastlanmamıştır.

ÇED Raporunda Emisyon Kütlesel Debileri’nin hesaplanmasında EPA Emisyon Faktörleri kullanıldığı belirtilmiş ancak “KÇS” çimento sanayi için Türkiye’de bulunan diğer çimento fabrikalarında kullanılan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğ Kontrolu’nda öngörülen daha yerel emisyon faktörlerinin baz alınması daha uygun olurdu. Ayrıca alınan dataların da güncel olup olmadığı hakkında bir bilgiye ulaşılamamıştır.

Çimento mahallinde kalkerin alınması sırasında saha içerisinde oluşacak olan toplam toz emisyonu (42 kg/saat) 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen 1,0 kg/saat değerinden yüksek olduğu saptanmıştır..

Tehlikeli gazları tutan filtrelerin ÇALIŞAMAMASI durumunda filtrelerin sadece 5 dakikalık bir süre için devre dışı kalmasında döner fırın bacasından 5 dk boyunca atmosfere sedece 1.000 mg/Nm3’ lük bir PM emisyonun verileceği kabulü yapılmıştır. Ancak teorik her zaman pratikle bağdaşmaz. Acil durumlarda bu sürenin 5 dakikadan daha yüksek olması halinde Acil bir eylem planının olmadığı görülmüştür. Sürenin daha da uzun sürmesi veya daha uzun süreli bir elektrik kesilmesi halinde yedek bir filtrenin daha devreye girmesi gibi vb. 2. ve de 3. bir acil önlem planına, senaryolarına ve de yapılacaklar listesine acil ihtiyaç duyulmaktadır.

ÇED Raporunda “ISC3 modelinin kullanılarak hafriyat atıklarından gelecek yıllara göre oluşacak PM, çöken partikül toz konsantrasyonlarının projeksiyonları hesaplanmış, ayrıca “KÇS” çimento fabrikası+Malzeme Ocaklarının ve ÇİMKO Çimento Fabrikası ndan Kümulatif oluşacak PM, NO2 konsantrasyonları, Fabrika+ÇİMKO Çimento Fabrikası Kümulatif CO Emisyonları, Fabrika+Malzeme Ocakları+ÇİMKO Çimento Fabrikası Kümulatif Kumulatif PM Emisyonlarının ISC3 modeli kullanılacak gelecek yıllarda oluşacak PM, NO2, CO konsantrasyonları hesaplanmıştır”. Model ile hesaplanan değerlerin de sınır değerlerin altında kalacağı belirtilmiştir.

Dolayısı ile model çalışmalarının sonuçları ancak deneysel verilerle karşılaştırıldığında uygun olduğunda ve bazı belli istatistiksel analizler sonucu bulunacak güvenirlilik aralığı içinde kalıyorsa geçerlidir. Değiise geçersizdir. Bu nedenle Kirletici parametrelerin sürekli ölçülmesi analizlenmesi gerekmektedir. Ayrıca model çalışmalarında, Kahramanmaraş Meteoroloji İstasyonu’na ait 2009 yılı saatlik sıcaklık, saatlik rüzgar hızı ve yönü, 07, 14, 21 saatleri Bulutluluk ve Bulut Yüksekliği ile Adana Meteoroloji İstasyonu’na ait sabah ve öğle karışma yüksekliği verileri kullanılmıştır. Bu veriler eski olup geçerli değildir. 2012 yılına ait ölçüm değerleri kullanılmalıdır.

2. Tarımsal Kullanımlara Olumsuz Etkiler

A.- Sadece kireç (CaCO3) parametresinin toprakta ölçülmesi toprağın kirliliğini göstermez. Çimento fabrikasının toprağa olan etkilerinin incelenmesi için 27605 sayılı Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik’ kararlarının da uygulanması gerekmektedir. 08.06.2010 tarihli resmi gazetede yayınlanmış 27605 sayılı Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik’te Madde 17’nin a bendinde; a) “Endüstriyel faaliyetin gerçekleştirildiği sahalarda Ek-2, Tablo-4’te verilen faaliyete özel kirlilik gösterge parametrelerinin ölçülmesi gerekmektedir”.

B.- Çimento üretiminin yapıldığı yere yakın tarım arazilerinde üretilen bitkilerin verimliliği sadece dekar başına oluşan kg bitki miktarına değil 27605 sayılı Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik ‘te Tablo 2’ de belirtilen kirletici parametrelerin toprakta yapılan analiz sonuçlarına, ayrıca bitki dokusunda ve yapraklarında yapılacak analizler ile ayrıca da bitkide yaprak alanı, yaprak uzunluğu, klorofil a konsantrasyonları ve de fotosentez hızındaki değişimler ile ifade edilir. Kapasite arttırılması ile tesiste oluşacak toplam 42kg/saat’lik toz emisyonu 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen 1,0kg/saat değerinden çok yüksek olup bunun çevrede yakın bulunan tarlalardaki bitkilere olumsuz etkilerinin (ekotoksikolojik ve olumsuz etkileri saptama testleri) bilimsel çalışmaları yapılmalıdır. Ayrıca yine aynı yönetmelikte PM, NO ve CO için sınır koşullar sırası ile 10, 20 ve 50 kg/saat olmasına rağmen kapasite artırımı sonucu oluşacak PM, NO VE CO EMİSYONLARININ artacağı belirtilmiştir ( sırası ile 22.53, 443. 71 ve 380.31 kg/saat). 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen limit değerlerin çok üzerinde olup 500 m ve 800 m uzaklıklarda tarlalarda yetiştirilen bitkilere ve agaçların yapraklarında olası olumsuz ve toksik etkilerinin bilimsel deneylerle kanıtlanması gerekmektedir. Bu tür analizlerin her mevsimde, hakim rüzgar yönü, sıcaklık ve tarla mesafeleri dikkate alınarak sürekli izlenmesi gerekmektedir.

3. Flora ve Fauna’ya Olumsuz Etkiler ile İlgili Eksiklikler

ÇED Raporunda yapıldığı söylenen “Türk Çevre Mevzuatı, Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi) ve ekleri ile Kiziroğlu (1989) tarafından hazırlanan “Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi” (Species List in Red Data Book) ve Demirsoy (2002) “Genel Zoocoğrafya ve Türkiye Zoocoğrafyası” çimento fabrikasının bulunduğu alanda sadece saptanan fauna elemanlarını, habitatlarını, ve ulusal ve uluslararası korunma durumlarını gösterir. Yukarıda belirtilen araştırma sonuçları bize çimento faaliyetlerinden oluşacak toz, SO2, NO, ve PM maddelerinin çevredeki bitki ve hayvanlara olan zararlı ve toksik etkilerinin olup olmadığını bize göstermez. Çimento fabrikasının toz, , NO2, hacimsel debi, NO, CO ve CO2 emisyonlarından kaynaklanan bitkilerin yaprak ve gövdelerinde oluşabilecek toksik etkiler ekotoksikolojik testler ile saptanır. 22.07.2006 tarih ve 26236 sayılı resmi gazetede yayımlanmış Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’inde A grurubu emisyon izin belgesininin ekinde ( EK 8.2.3) HAVADA toz ve NO2 konsantrasyonlarının, BACA GAZINDA ise toz, hacimsel debi, NO, CO, CO2 veya O2 ölçümlerinin sürekli yapılması gerekliliği bulunmaktadır. Aynı ÇED Raporunda kapasite arttırılmadan önce bile tesisten hesaplanmış PM, NO VE CO konsantrasyonlarının da Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği ve Kontrolu Yönetmeliğin Ek 3’ünün d bendinin 3. fıkrası gereğince verilen limitlerin çok üstünde olduğu gözlenmiştir.(ÇED Raporunda Tablo 23). Kirletici gazların çevrede bulunan bitkilere toksik etkilerinin mesafelere göre, kahim rüzgar yönüne, yağış, sıcaklık ve nem gibi meteorolokik koşullar göz önüne alınarak yapılmalıdır. Bu durumda Kapasite artırımı sonrası oluşacak toksik etkiler sürekli olarak izlenmelidir.

4. Proje Kapsamında İnşaat ve İşletme Döneminde Üretim Nedeni ile Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün İzlenmesi ile İlgili Eksiklikler

Çimento fabrikasında mevcut toplam 297 kisi çalışmakta olup bunların 18’i teknisyen 55’i usta ve 124’ü işçi olduğondan gürültü merkezinin sıfır noktasından başlayarak 2 metre, 5 metre, 10 metre, 15 metre, 30 metre 40 metre uzaklıklarda bu kişilerin olumsuz etkilenecaği aşikardır. Çünkü 50 metre mesafe için ölçülen gürültünün şiddeti 79.80 desibeldir. Çimento fabrikasına 5 metre, 10 metre mesafelerde çalışlan insanların maruz kalacağı gürültü şiddeti 83 desibel, 1-2 metre uzaklıkta çalışanlar da 85 desibellik bir gürültü ile karşı karşıya kalacaklardır. Gündüz ses basınç düzeyi 70 dB işitmede çok önemli bir problem yaratmamasına rağmen 65–70 dB aralığındaki sesler ile 5-6 saat çalışıldığında yüksek tansiyona ve kalp hastalıklarına neden olduğu belirtilmiştir (WHO, 1986). 80 desibelden yüksek ses düzeylerinde insanlarda işitme bozuklukları, psikolojik ve fizyolojik bozukluklar oluşturabilir ( Dünya Sağlık Teşkilatı, WHO, 1986).

ÇED Raporunda Gürültü sınırları içim öçümler 50 metrede başlatılmış olup 150 metrelerde ölçülen gürültü düzeylerinin limit olan 70 desibelin altında kalacağı belirtilmiştir. Yapılan bilirkişi gezisinde de orada çalışan personel için gürültüyü azaltıcı bir önlem alınmadığı gözlenmiştir. Kapsam genişletme çalışmasında ise yaklaşık 10 kişinin hafriyat aşamasında 110 kişinin de inşaat ve montajda sürekli çalışacağı düşünülerek insanların sıfır mesafe noktasında (70 desibelin çok üstü 76- 79 desibel arası) gürültüden önemli bir şekilde etkileneceği düşünülmektedir.

Kapasite arttırılması sırasında inşaat süresince yapılabilecek patlatma ile veya alanların açılması, kazılması sırasında oluşacak toz emisyonlarının ve partikül madde konsantrasyonlarının çevrede bulunan flora ve faunaya ve insana zarar vermesini önlemek için 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen toz ve partikül madde (PM) konsantrasyonları ölçülmeli ve izlenmelidir. Kapasite artırımı yapılan bölgeye 0, 10, 20, 50, 100m mesafelerden başlanarak 500 metre ve 800 metre ile 1500 ve 3000 metre uzaklıklarda tarlalarda yetiştirilen bitkilere ve agaçların yapraklarında olası olumsuz ve toksik etkilerin bilimsel deneylerle kanıtlanması gerekmektedir. Bu tür analizlerin her mevsimde, hakim rüzgar yönü, sıcaklık ve tarla mesafeleri dikkate alınarak sürekli izlenmesi gerekmektedir.

5. Oluşan bazı katı atıkların bertarafi ile ilgili eksiklikler Tehlikeli Atıklar ve Atık Yağlar

ÇED Raporunda “Hafriyat, inşaat, tamirat ve tadilat gibi işlemler sırasında oluşabilecek boya, florasan ve benzeri tehlikeli atıklar, araçlardan ve makinelerden kaynaklanan atık yağlar diğer atıklardan ayrı olarak toplanacak olup; fabrikada tehlikeli atık geçici deposunda depolanacaktır”. Ancak bununla ilgili bir açıklamaya ÇED Raporunda rastlanmamıştır Atık yağlar bertaraf edilmek üzere Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak lisanslı firmalara verilecektir. Bunların hangi firmaya verileceği, yıllık ve aylık oluşan yağ miktarları ve hangi firma ile çalışılacağı, hangi firma ile anlaştıkları konusunda bir bilgiye rastlanmamıştır.

ÇED Raporunda “Yatırımın inşaat ve işletme aşamasında araçlardan ve makinelerden kaynaklanacak atık yağlar dolayısıyla oluşacak kirlenmenin önlenebilmesi amacıyla yağ değişimleri esnasında Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği1, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda gerekli tüm önlemler alınacaktır” denmiştir. Ancak oluşacak atık yağ miktarları, atık yağların nasıl bertaraf edileceği, nerede toplanacağı, nasıl arıtılacağı konusunda bir bilgi verilmemiştir. Ayrıca ÇED Raporunda “makinelerin günlük, haftalık ve aylık bakımları düzenli bir biçimde yapılarak yağ sızmaları önlenecektir” denmiştir.

6. Eksik Olan Diğer İzin ve Lisansların Alınması

1.- 05.03.2010 tarihinde alınan A grubu Emisyon izin belgesinin geçerlilik süresi dolmuştur. İki yılda bir yenilenmesi gerekmektedir. 05.03. 2012 tarihinde yenilenmiş olması gerekirdi.

2.- Çimento fabrikalarında, enerji elde etmek amacıyla atık yakan tesisler yaktıkları atığın cinsine göre; 21.01.2004 tarihli ve 25353 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde veya Çimento Fabrikalarında Atıkların Alternatif veya Ek Yakıt Olarak Kullanılmalarına ilişkin olarak 08.12.2001 tarihli ve 24607 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tebliğin düzenlemelerine uymalı ve bununla ilgili gerekli düzenlemelere uymalıdırlar.

3.- 08.06.2010 tarihli resmi gazetede yayınlanmış 27605 sayılı Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik’te Madde 17’nin a bendinde a) “Endüstriyel faaliyetin gerçekleştirildiği sahalarda Ek-2, Tablo-4’te verilen faaliyete özel kirlilik gösterge parametrelerinin ölçülmesi ve bununla ilgili izinlerin alınması,

4.- 14.3.2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 15 ve 21. maddeleri, 21.1.2004 tarihli ve 25353 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği’nin 22. maddesi ile ilgili analizlerin yapılması ve gerekli izinlerin alınması,

5.- Çimento fabrikası 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve lisanslar hakkında Yönetmelik EK 2 madde 2.1 kapsamında Çevre İzin belgesi almalıdır.

6.- Tesis, 29.04.2009 tarihli ve 27214 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik’in Ek 1 Çevreye Kirletici Etkisi Yüksek Olan Faaliyet veya Tesisler Listesi’ nde belirtilen; Madencilik ve Yapı Malzemeleri ve Çimento klinkeri ve entegre çimento üretim tesisleri ile ilgili olarak uygun Çevre İzin ve Lisans Belgelerinin uyulması gerekmektedir.“ şeklinde görüş beyan edildiği görülmektedir.

Taraflara tebliğ olunan bilrikişi raporuna her nekadar davalı idare ve dava idare yanında müdahil olan şirket tarafından itirazda bulunulmuş ise de birlirkişi raporunda yer alan saptamaların Mahkememizce de hükme esas alınabilecek nitelikte olduğu sonucuna varılmıştır.

Bu durumda, uyuşmazlık konusu ÇED olumlu kararında, mevzi imar planının “Plan Yapımına ait Esaslara Dair Yönetmelik” hükümlerine uygun hazırlanmaması, Hava Kirliliği, Tarımsal Kullanımlara, Flora ve Fauna’ya, Proje Kapsamında İnşaat ve İşletme Döneminde Üretim Nedeni ile Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün İzlenmesi, Oluşan bazı katı atıkların bertarafi ile ilgili konularda bir takım düzeltici ve önleyici faaliyetlere yer verilmemesi nedeniyle eksikliklerinin bulunması ve anılan konularda dayanak alınabilecek bir takım verilerin ya olmaması yada güncel olmaması, yine gerekli olan bir takım izin ve lisans belgelerinin eksik olması nedeniyle Kahramanmaraş İli, Pazarcık İlçesi, Karabıyıklı Köyü cıvarında “KÇS” Kahramanmaraş Çimento Beton Sanayi, Madencilik İşletmeleri A.Ş tarafından gerçekleştirilmek istenen “KÇS” Kahramanmaraş Çimento Fabrikası Kapasite Artırımı, Gaz Beton ve Enerji Projesi Hakkında verilen ÇED olumlu kararında hukuka ve kamu yararına uyarlık bulunmamaktadır.

Öte yandan, Mahkememizce verilen iş bu iptal kararı, müdahil şirket tarafından yukarıda belirtilen noksanlıkların giderilmesi halinde, tekrar ÇED olumlu kararı alınmasına engel değildir.

Açıklanan nedenlerle , dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 162 , 00- TL yargılama giderinin ve AAÜT’ne göre belirlenen 660,00-TL vekalet ücretinin d avalı idareden alınarak davacı lara verilmesine, 71,25-TL müdahil yargılama giderlerinin müdahil üzerinde bırakılmasına, hazine tarafından karşılanan, 8.147,55 TL keşif yargılama giderinin davalı idareden tahsili için müzekkere yazılmasına, kararın kesinleşmesinden sonra artan keşif avansının hazineye, artan posta ücret inin ise davacıya iadesine, kararın tebliğin i izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay’a temyiz yolu açık olmak üzere 25/06/2013 tarihinde oybirliği yle karar verildi.

Başkan

ÖMER CİVRİ

38465 Üye

İSA EREN

107150 Üye

VAHAP ÇOBAN

118681

Bu döküman elektronik imzalıdır !

Yorum Yaz

Diese Website verwendet Akismet, um Spam zu reduzieren. Erfahre mehr darüber, wie deine Kommentardaten verarbeitet werden.